Τα τείχη

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω

Ποίημα γραμμένο το 1897, ανήκει στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Κωνσταντίνου Καβάφη. Πραγματεύεται το συναίσθημα του εγκλωβισμού της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα σε ένα σύστημα αξιών που θέτει κάθε λογής κοινωνικούς, οικονομικούς ή πολιτισμικούς περιορισμούς. Δυστυχώς αυτή η πίκρα της απελπισίας, γίνεται εντονότερη όσο οι κοινωνικές δομές γίνονται πολυπλοκότερες, με αποτέλεσμα στις μέρες μας να ακούγονται όλο και περισσότερα παράπονα, για τις κενού περιεχομένου ζωές των ανθρώπων.

Αλήθεια πόσοι δεν αισθάνονται εγκλωβισμένοι μέσα σε έναν αποτυχημένο γάμο ή σε ένα επάγγελμα που καταναγκαστικά εξασκούν για βιοποριστικούς λόγους; Πόσοι δεν αισθάνονται αδικημένοι από ευκαιρίες που δεν τους δόθηκαν στη ζωή ή απο τραγικές συγκυρίες που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν; Πόσοι δεν εύχονται να είχαν γεννηθεί κάπου αλλού ή ενδεχομένως σε κάποια άλλη εποχή; Πόσοι δεν αγανακτούν, κατά περίπτωση, για τον συντηρητισμό μιας μικρής κλειστής κοινωνίας ή για την ασυδοσία και την ανομία της μεγαλούπολης; Εν κατακλείδι, πόσοι δεν αισθάνονται φυλακισμένοι μέσα στην ίδια τους τη ζωή…

Στο ποίημα, ο θεϊκός Καβάφης γεμάτος απελπισία συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται φυλακισμένος μέσα σε τείχη που χτίστηκαν από άλλους, χωρίς εκείνος να το αντιληφθεί. Ίσως και να τα βάζει με τον εαυτό του, που έπεσε σε αυτή την παγίδα, καθώς δεν βρισκόταν σε εγρήγορση. Από την άλλη οι μοχθηροί κτίστες εμφανίζονται τόσο υπέρμετρα επιδέξιοι, που δεν έκαναν τον παραμικρό θόρυβο. Έτσι, ο παραδομένος στην μοίρα ποιητής, βρέθηκε εγκλωβισμένος χωρίς να το καταλάβει…

Ας δούμε το ποίημα όμως από μια άλλη οπτική… Μήπως τα τείχη προϋπήρχαν κι απλά τώρα ο Καβάφης αντιλήφθηκε την ύπαρξή τους; Μήπως και στον ανθρώπινο βίο ανέκαθεν δεν υπήρχαν οι δυσκολίες; Δεν υπήρχαν οι αποτυχίες, οι προδοσίες, ο φανατισμός, οι διακρίσεις, η εκμετάλλευση ανθρώπου απο άνθρωπο; Πού και πότε υπήρξε μια αληθινά προοδευτική κοινωνία, όπου θα επιβραβεύονται οι ενάρετοι και αγαθοί και θα τιμωρούνται παραδειγματικά οι αχρείοι;

Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι δεν είμαστε μαριονέτες σε ένα καλοστημένο έργο που τελειώνει με το θάνατό μας. Να αντιληφθούμε ότι ακόμη και ο ερχομός μας στη ζωή αποτελεί ένα αξιοθαύμαστο γεγονός.  Έχουμε ευθύνη απέναντι στην ίδια μας την ύπαρξη, να διαμορφώνουμε την καθημερινότητά μας με γνώμονα την  αληθινή μας ευτυχία, ότι κι αν αυτή σημαίνει για τον καθένα. Και ναι… πρέπει να έχεις εμμονή στην κατάκτηση αυτού του στόχου. Εμμονή στην ευτυχία… Εμμονή στο να σπάσεις τα τείχη!

Υ.Γ. Ο Δημητράκης μας δείχνει πως πρέπει να λειτουργεί κανείς όταν είναι εγκλωβισμένος…

 

Τα παπούτσια του μπαμπά!

Μια λαίλαπα κινείται ακατάπαυστα μέσα στο σπιτικό μας τα τελευταία δυο χρόνια! Με ύψος κάτι λιγότερο από ένα μέτρο και βάρος δεκαέξι κιλών, στην μπλέ γωνία του ρινγκ… ο Δημητράκης. Στην απέναντι κόκκινη γωνία… εμείς οι ταλαίπωροι! Χτυπάει το καμπανάκι και η μάχη ξεκινά.

Πρώτος Γύρος: Κατευθείαν μπαίνουμε σε θέση άμυνας, καθώς δεχόμαστε απανωτά χτυπήματα με γκρίνια και αδιάλειπτο κλαψούρισμα. Σταδιακά ζαλιζόμαστε από το επίμονο βουητό που μας τρυπάει τα αυτιά! Υποχωρούμε στη γωνιά μας… σωζόμαστε από το καμπανάκι!

Δεύτερος Γύρος: Ο μικρός βομβαρδιστής εξαπολύει επίθεση ευρείας κλίμακας με συνεχή ανεβοκατεβάσματα στη σκάλα και στείρο αρνητισμό στο να φάει οτιδήποτε. Η κυρα-Λένη τον ακολουθεί κατα πόδας και αμύνεται σθεναρά μαγειρεύοντάς του μια ντουζίνα διαφορετικά φαγητά μέσα σε ελάχιστες ώρες. Το θηρίο όμως, συνεχίζει ατάραχο κι εγώ την κάνω με ελαφρά πηδηματάκια για να πάω στη δουλειά.

Τρίτος Γύρος: Με το που επιστρέφω στο σπίτι και γυρίζω το κλειδί στην πόρτα, εξανεμίζονται οι όποιες ελπίδες ύπαρξης οικιακής ειρήνης. Ο Μητσάκος μας, χρησιμοποιώντας πυρηνικά όπλα βορειοκορεατικής προέλευσης έχει βομβαρδίσει ανηλεώς το σαλόνι. Η κίνηση στο χώρο απαιτεί ευλυγισία και παρατηρητικότητα προς αποφυγή ενός ναρκοπεδίου απο αυτοκινητάκια, κουτάλια, πιάτα και οτιδήποτε βάζει ο νους…

Τέταρτος Γύρος: Η ώρα του ύπνου… σαν να λέμε η ώρα του ολέθρου! Εξαντλημένοι ικετεύουμε για μερικές ώρες ξεκούρασης κι εκεί που βρισκόμαστε μπροστά στην πηγή με το γάργαρο νεράκι, εκεί γύρω στα μεσάνυχτα, ο μικρός μας αντεπιτίθεται ενθυμούμενος ότι πρέπει να παίξει με τα παιχνίδια του. Δεν υπάρχει άλλη λύση και η μάνα του η Ιφιγένεια, θυσιάζεται και τον ακολουθεί-ως τρόπαιο-στο δωμάτιό του. Το τι ακριβώς συμβαίνει εκεί δεν γνωρίζω, ωστόσο έχω ακούσει την εξής έκφραση απόγνωσης:

«Έλα Δημητράκη κοιμήσου! Τα πουλάκια κοιμούνται, τα σκυλάκια κοιμούνται, τα γατάκια κοιμούνται, τα προβατάκια κοιμούνται, όλοι κοιμούνται….»

Πέμπτος Γύρος: Αποφασίσαμε να βγούμε στην αντεπίθεση χρησιμοποιώντας το όπλο του παιδικού σταθμού. Κι ενώ αρχικά έδειξε να ‘χει αποτελέσματα, καθώς μας άφηνε ελεύθερα τα πρωινά και ενίοτε επέστρεφε κουρασμένος κι έπαιρνε έναν μεσημεριανό υπνάκο, δεν υπολογίσαμε την χρήση βιολογικών όπλων από μέρους του… Ιώσεις! Διαφόρων τύπων και ανθεκτικότητας, σε μεγάλη ποικιλία σχεδίων και χρωμάτων, με εγγύηση δεκαήμερης παραμονής στο σπίτι! Και με κάθε ιό, δώρο ένα σετ επισκέψεων σε γιατρό και φαρμακοποιό…. Αυτό ήταν… Νοκ αουτ!

Ο μικρός μας θριαμβεύει και κατακτά ως έπαθλο τα παπούτσια του μπαμπά!

Και την αγάπη μας, φυσικά!

Οι ξένοι της Α1 μπάσκετ στα΄90s

Όλοι εμείς οι γεννηθέντες πέριξ του 1980, έχουμε βιώσει έντονα την εκρηκτική ανάπτυξη της Α1 μπάσκετ στα 90’s. Μιλάμε για μια εποχή όπου όλοι ασχολούνταν με το μπάσκετ και το να βρείς ένα ελεύθερο γηπεδάκι να παίξεις ήταν αντίστοιχα δύσκολο με την εύρεση ενός ελεύθερου τραπεζιού για καφέ στην Υμηττού! Οι σύλλογοι δαπανούσαν αφειδώς μεγάλα ποσά για την ενίσχυση τους, καθώς το προϊόν ήταν δημοφιλές και τα έσοδα από διαφήμιση και τηλεοπτικά δικαιώματα, τεράστια για την εποχή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βρέθηκαν να αγωνίζονται στην Ελλάδα διάφοροι ξένοι, αφήνοντας το στίγμα τους στα εγχώρια μπασκετικά δρώμενα.

Επιχείρησα να συντάξω ένα top-10, όχι κατ’ ανάγκη με τους καλύτερους, αλλά περισσότερο με τις «μορφές» εκείνης της περιόδου. Σας προσφέρω λοιπόν λίγη από την άχρηστη γνώση που πιάνει χώρο στον σκληρό μου δίσκο…

Σημ. Μέσα σε παρένθεση αναφέρω την χρονολογία γέννησης, όπως και το πραγματικό όνομα του παίκτη, καθώς στη χώρα μας έχουμε την τάση να τους αλλάζουμε τα φώτα!

10. Ντέρεκ Τσίβιους (Derrick Chievous,1967)

Παίκτης της Δάφνης το 1993, «την είχε δεί» πυγμάχος κι έδενε τα δάκτυλά του με ταινία. Είχε εμφανιστεί σε προπόνηση της ομάδας κρατώντας ένα δίσκο με το πρωινό του, ενώ η ιστορία ότι έχασε προπόνηση καθώς έκανε βόλτα με ποδήλατο που είχε κλέψει από πιτσιρικά, έχει πλήρως επιβεβαιωθεί.

9. Ντεϊβιντ Ινγκραμ (David Ancrum,1958)

Ο άνθρωπος κόντεψε να πάθει κρίση ταυτότητας, έτσι όπως κακοποιήθηκε το επώνυμό του στην Ελλάδα. Παίκτης του Ηρακλή(1987-1992), μιλάμε για την απόλυτη καλαθομηχανή. Παρακολουθήστε το βιντεάκι στο Youtube με την επική μάχη «Γκάλης-‘Ινγκραμ 46-54». Προφανώς οι υπόλοιποι παίκτες είχαν πάει για τουρισμό εκείνη την ημέρα στο γήπεδο!

8. Μίτσελ Ουϊγκινς (Mitchell Wiggins,1959)

Πρωτοεμφανίστηκε το 1993 στον Μίλωνα και κατόπιν έπαιξε στον Σπορτινγκ και στον Πανιώνο. Ήθελε κυριολεκτικά μια μπάλα μόνος του ο άτιμος, αλλά ήταν αποτελεσματικός. Είχε κατακτήσει το αργυρό μετάλλιο με τις ΗΠΑ στο Παγκόσμιο του 1982, ενώ η γυναίκα του έχει κατακτήσει δυο αργυρά στο στίβο, στους Ολυμπιακούς του 1984.

7. Χένρι Τέρνερ (Henry Turner,1966)

Το 1993 ο Πανιώνιος έφερε τον πιο εντυπωσιακό παίκτη που έχει περάσει ποτέ από τα εγχώρια παρκέ. Ο «Air-Turner» ήταν γυμνασμένος, αθλητικός και αλτικότατος. Τον ευχαριστούμε για το αξέχαστο κάρφωμα με περιστροφή στον ημιτελικό Κόρατς με τον ΠΑΟΚ. Μετά πήγε στην Φενερμπαχτσε, όπου πήρε τουρκικό διαβατήριο με το όνομα Hakki Uzun!

6. Μέλβιν Τσίτουμ (Melvin Cheatum,1968)

To 1994 o Γυμναστικός Λάρισας ξεσηκώνει τον κάμπο με το θέαμα που προσφέρει η ομάδα, με τα δυνατά καρφώματα του Τσίτουμ. Υπάρχει και το σχετικό ανέκδοτο: Πάει η εταιρία αναψυκτικών ΕΨΑ και προτείνει στον αμερικανό να κάνουν ένα διαφημιστικό. Εκείνος δέχεται και ρωτάει πιο θα είναι το σενάριο. Από την εταιρία του λένε ότι το μόνο που έχει να κάνει είναι στον επόμενο αγώνα να καρφώσει την μπάλα στο καλάθι και όταν προσγειωθεί να φωνάξει ΕΨΑ! Πραγματικά, στον επόμενο αγώνα παίρνει ο Τσίτουμ την μπάλα σηκώνεται όσο πιο ψηλά μπορεί και την καρφώνει… Χαμός στο γήπεδο! Πέφτοντας φωνάζει ΕΨΑ! Και η κερκίδα της Λάρισας απαντάει, ΧΤΥΠΣΕΣ;

5. Μίρκο Μιλίσεβιτς (Mirko Milicevic,1967)

H AEK εκείνης της εποχής είχε την τάση να φέρνει τους πιο απίθανους τύπους στην ομάδα. Ο Μίρκο ήταν υπέρβαρος καθώς ένα σημαντικό μέρος του μισθού του το ξόδευε στα γυράδικα της Ν. Φιλαδέλφειας. Στα καλά του είχε φτάσει τα 140 κιλά, αποκτώντας όγκο κάτω από το καλάθι. Σούταρε βγάζοντας την μπάλα μέσα από την κοιλιά του, ενώ καθώς δεν μπορούσε να πηδήσει ούτε εφημερίδα, συνήθιζε να σουτάρει με ραβέρσες με μεγάλη επιτυχία!

4. Ρολάντο Μπλάκμαν (Rolando Blackman,1959)

Άλλη μια «επιτυχία» της ΑΕΚ, που το 1994 αποφάσισε να εντάξει στην ομάδα της έναν 36χρονο ξοφλημένο καιροσκόπο! Ο «Ro» αναμφισβήτητα είχε κάνει όνομα στο ΝΒΑ, αλλά τα καλάθια δεν μπαίνουν με το όνομα και η ομάδα τερματίζει όγδοη εκείνη την σεζόν. Ο φίλος όμως κάνει τα κονέ του στην Ευρώπη και από το πουθενά βρίσκεται βοηθός προπονητή στην εθνική Γερμανίας και κατόπιν σε αυτήν της Τουρκίας. Σωστός ο παππούς!

3. Ρόϋ Τάρπλεϋ (Roy Tarpley, 1964-2015)

H πιο χαρακτηριστική μπασκετική ιστορία αυτοκαταστροφής που έχει υποπέσει στην αντίληψή μου. Το άστρο του λάμπει στα κολεγιακά του χρόνια και κατόπιν παίζει ως επαγγελματίας στο ΝΒΑ. Στην πρώτη του χρονιά συγκαταλέγεται στην καλύτερη πεντάδα πρωτοεμφανιζόμενων παικτών και την επόμενη ανακηρύσσεται καλύτερος έκτος παίκτης της σαιζόν. Τότε ξεκινά ο εθισμός του στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά και η καριέρα του παίρνει την κάτω βόλτα. Στην Ελλάδα έρχεται το 1992 για λογαριασμό του Άρη και κατακτά το κύπελλο Σαπόρτα. Αφού πίνει όλα τα ναρκωτικά και τα ξύδια της Θεσσαλονίκης, πάει στον Ολυμπιακό για να δοκιμάσει και τα προϊόντα της πρωτεύουσας. Είχε συνέχεια ένα βοϊδοβλέμμα όταν έπαιζε, λες και ήταν συνεχώς μαστουρωμένος. Συγχωρέθηκε πριν δυο χρόνια από κύρωση του ύπατος.

2. Πριστ Λοντερντέηλ (Priest Lauderdale,1973)

Το να έχεις ύψος 2.27 και βάρος 150 κιλά, αυτό δε σε κάνει αυτομάτως μπασκετμπολίστα ρε φίλε… Μας τον γνώρισε το Περιστέρι, η πρώτη ομάδα που αγωνίστηκε επαγγελματικά, το 1995. Το θετικό για κείνον είναι ότι κατάλαβε νωρίς ότι στο άθλημα δεν έχει μέλλον κι έτσι ξεκίνησε να παίζει σε διάφορα απίθανα πρωταθλήματα ανα την υφήλιο. Βουλγαρία, Κύπρος, Βενεζουέλα, Λίβανος, Σαουδική Αραβία, Αραβικά Εμιράτα, Κίνα… δε βαριέσαι… το μεροκάματο να βγαίνει! Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα σχόλιο του Συρίγου στο ραδιόφωνο: «Ο ψηλός του Περιστερίου δεν στρίβει και μάλιστα έτσι όπως τον έχουν ντύσει στα κίτρινα, μοιάζει με περίπτερο!»

1. Τζον Αμίτσι (John Uzoma Ekwugha Amaechi, 1970)

Ναι το καμάρι μου είναι πρώτος και καλύτερος! Ο Άγγλος που εν έτη 1996, στον Παναθηναϊκό με έχει φέρει στα πρόθυρα νευρικού κλονισμού. Τον έχω βρίσει όσο κανέναν και ομολογώ πως ακόμη και τώρα που πληκτρολογώ με κάνει να ταράζομαι! Γαμώτο μου, είσαι ένα ντερέκι 2.10, ζυγίζεις 130 κιλά και αντί να καρφώσεις την μπάλα ή έστω να την αφήσεις μεσα στο καλάθι, πας και μου κάνεις κάτι σπασίματα της μέσης και κάτι τσαλίμια, λες και χορεύεις τσιφτετέλι! Νιγηριανός πατέρας και μάνα Βρετανίδα που μάλλον τον έκανε σαν τα μούτρα της! Ο πιο μαλθακός ψηλός που έχω δεί, είναι ο πρώτος παίκτης του ΝΒΑ που αποκάλυψε δημόσια ότι είναι gay. Τώρα εξηγούνται όλα θα μου πείς…

Η αρετή της υπομονής

Η ιστορία ξεκινάει πριν εβδομήντα χρόνια περίπου, σε μια εποχή όπου το λυκαυγές της απελευθέρωσης από τη γερμανική κατοχή έδινε την θέση του στο σκοτάδι του αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Χρόνια ταραγμένα, βουτηγμένα στην πίκρα, στην απελπισία, στον πόνο και στον θάνατο… Κι όμως ακόμη και τότε, υπήρχαν άνθρωποι που δεν ήθελαν να γίνουν ήρωες και πολύ περισσότερο να πεθάνουν για κάποια ακατανόητη σ’ εκείνους ιδεολογία. Άνθρωποι ασήμαντοι, ταπεινοί βιοπαλαιστές που πάσχιζαν να θρέψουν τις οικογένειές τους σε έναν τόπο ρημαγμένο από τον πόλεμο. Ανώνυμοι ήρωες της καθημερινότητας, ακούραστοι στρατιώτες, όχι στο πεδίο της μάχης, αλλά στον αγώνα για το μεροκάματο, για το φαγητό της φαμίλιας.

Πολλοί ήταν εκείνοι που στράφηκαν στη θάλασσα… Άλλωστε το απέραντο γαλάζιο, για αιώνες έθρεψε τους λαούς της λίμνης της Μεσογείου. Εξαιτίας του πολέμου τα πελάγη είχαν μείνει «αψάρευτα» για χρόνια και η θάλασσα γενναιόδωρα πια προσέφερε τους καρπούς της. Ένα αλιευτικό της εποχής πλέει ανοικτά της Κεφαλονιάς. Κανείς δε θα μάθει αν ήταν καλή η ψαριά εκείνης της μέρας, αν ο ήλιος αγκάλιαζε το βυθό ή αν το κύμα θέριευε απειλητικά. Κανείς δε θα μάθει και για τη νάρκη, εκείνη τη μεταλλική σφαίρα με το θανατηφόρο φορτίο, αδέσποτο απομεινάρι του μεγάλου πολέμου. Μια στιγμή… μια τρομακτική έκρηξη…

Σύμφωνα με τον Όμηρο, η Αίσα ή Μοίρα είναι αυτή που δίνει σε κάθε θνητό το μερίδιο του από χαρές και λύπες, καθορίζοντας το πεπρωμένο του. Κάπως έτσι, ο μηχανικός του αλιευτικού αφήνει ορφανά τρία παιδιά: To μικρότερο μέσα στην κοιλιά της γυναίκας του ακόμη. Όταν γεννηθεί θα πάρει το όνομα του αδικοχαμένου του πατέρα, δώρο και συνάμα πηγή θλίψης για την χήρα, στο άκουσμα του ονόματος του ανδρός της. Και με αυτόν τον παράδοξο τρόπο ο Βαγγέλης απέκτησε το χαϊδευτικό Μπούλης, που τον συντροφεύει μέχρι σήμερα. Μα αν η Μοίρα έδωσε σε κείνο το παιδί το θλιβερό ξεκίνημα της ζωής μέσα στην ορφάνια, φρόντισε να ισορροπήσει το ζύγι προικίζοντάς το με τάλαντα και αρετές.

Καθαρό βλέμμα καλοπροαίρετου ανθρώπου, χωρίς εγωισμό και υστεροβουλία. Καρδιά διαμάντι, ψυχή μαργαριτάρι. Φιλότιμος κι εργατικός. Φιλεύσπλαχνος, δίκαιος κι ευγενικός. Σπουδαίος μάστορας και καλλιτέχνης, λάτρης του ωραίου. Με απλά λόγια καλής πάστας άνθρωπος, όπως συνηθίζω να λέω… Δημιούργησε μια υπέροχη οικογένεια με τρεις κόρες (τσούπες τις λένε εκεί στην Πάτρα) και κάπου εδώ εμπλέκομαι κι εγώ που του τσίμπησα την μία κι έτσι έγινε πεθερούλης μου. Σημειωτέον δεν έχει άλλες, ξεπούλησε, επομένως όποιος θέλει καλή σύζυγο και πεθερικά αστέρια, ας ψάξει αλλού!

Η Αγία Υπομονή

Δεν αναφέρομαι στην αυτοκράτειρα του Βυζαντίου, που ως είθισται αγίασε, αλλά σε αυτή την υπέρτατη αρετή της υπομονής που χαρακτηρίζει τον πεθερούλη μου. Με ότι κι αν καταπιαστεί θα φροντίσει αργά και μεθοδικά να το ανυψώσει στα όρια της τελειότητας. Υπερβολές θα μου πείς… Κι όμως έχω δει παρτέρι καθαρισμένο στην εντέλεια, πλακάκια με αρμούς στοιχισμένους άψογα, κλαδεμένο βασιλικό βγαλμένο από τον κήπο της Εδέμ! Καμιά φορά λέμε ότι δεν είναι γρήγορος στις εργασίες του, ωστόσο τα αποτελέσματα αποδεικνύουν την αξία της μεθοδικότητας και της επιμονής. Δεν κρύβω ότι η προσέγγιση αυτή με εμπνέει ως δρομέα, στο να προπονούμαι με υπομονή και συνέπεια, αναμένοντας καρτερικά τα καλά αποτελέσματα στο μέλλον. Αλλά και γενικότερα σε κάθε φάση του ανθρωπίνου βίου, κανένας σπουδαίος στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς υπομονή και εργατικότητα.

Η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα… Ρωτήστε και τον πεθερούλη μου!

Υ.Γ. Η υπομονή είναι πικρή, ο καρπός της όμως είναι γλυκός!  – Αριστοτέλης-

Κοιμήσου, παιδάκι μου…

Το μυαλό μου γυρίζει δώδεκα χρόνια πίσω… Θυμάμαι το στρατόπεδο στην Κύπρο, μήνας Σεπτέμβρης, νύχτα σκοτεινή, σκεπασμένη με ενα μουχλιασμένο πέπλο υγρασίας. Το περίπολο κινείται νωχελικά περιμετρικά της κυκλώπειας περίφραξης. Το φτερούγισμα μιας κουκουβάγιας ή το τσάκισμα ενος ξύλου απο το στιβαρό πάτημα της αρβύλας, δεν λογίζονται ικανά να διακόψουν την απόλυτη ησυχία του μυαλού. Μια χιονοστιβάδα σκέψεων, δυνάμενη να σε μεταφέρει απο τα πρανή του παρόντος στους πρόποδες του φανταστικού, καταλήγει με ιερή αγανάκτηση στο ίδιο συμπέρασμα: Όταν με το καλό πάρω το χαρτί, δεν πρόκειται ποτέ και για κανέναν λόγο να σηκωθώ απο το κρεβάτι μου μέσα στα άγρια μεσάνυχτα και να χάσω τον ύπνο μου!

Στο σήμερα… Χειμώνας και απολαμβάνω την ευλογημένη θαλπωρή της συζυγικής κλίνης, βυθισμένος στον πιο γλυκό ύπνο. Ξαφνικά ακούω σε κοντινή απόσταση, εναν αρχικά απροσδιόριστο ήχο πτώσης αντικειμένου στο πάτωμα. Το μυαλό μου πασχίζει μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου να συντονιστεί με την πραγματικότητα και να επεξεργαστεί το αναπάντεχο ηχητικό ερέθισμα… Πέταξε την πιπίλα, ο μικρός ξύπνησε! Αποτινάζω τα ζεστά σκεπάσματα και ευθύς ακουμπώ τις πατούσες μου στο ψυχρό πάτωμα. Μια μικρή ώθηση και αμέσως αισθάνομαι την ακαμψία του σώματός μου. Πρώτα στη μέση, κατόπιν στους αστραγάλους και τέλος στα γόνατα. Κανείς δεν είπε ότι το τρέξιμο προάγει την ευλυγισία του σώματος!

Απο το παιδικό δωμάτιο ακούγεται αργόσυρτο κλαψούρισμα, διανθισμένο απο παραπονιάρικες μα συνάμα ακαταλαβίστικες συλλαβές. Μοιάζει με την λάβα που κοχλάζει στα έγκατα της γης, καθώς επίκειται η εκκωφαντική έκρηξη του ηφαιστείου… Προσπαθώ να συντονίσω τα βήματά μου, όταν ενας νυσταγμένος ψίθυρος διστακτικά εισέρχεται στη σκηνή: Τί ώρα είναι; Κλασσική ερώτηση αμφισβητήσιμης ουσίας, που ωστόσο εξακολουθούμε να υποβάλλουμε μεταξύ μας ως ζευγάρι, με εναλλασσόμενους κάθε φορά ρόλους. Άλλωστε ο Δημητράκης μας δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια, τουναντίον ξυπνάει όποτε το επιθυμεί μέσα στη νύχτα, ως συνεπής εφοδεύων επόπτης!

Εισερχόμενος στο παιδικό δωμάτιο, διακρίνω μέσα στο ημίφως τη σιλουέτα ενός ορθίου μικρού ανθρώπου, πιασμένου απο τα κάγκελα του κρεβατιού του. Στο πάτωμα βρίσκεται το πιπίλι του, που πριν απο λίγο είχε κατακρημνιστεί ως σύμβολο του ύπνου και της υποταγής! Πραγματικός αντάρτης… Τον ξαπλώνω στο κρεβατάκι του και αρχίζω να τον χαϊδεύω: Δημητράκη, τώρα θα κοιμηθούμε! Μερικές φορές είμαστε τυχεροί και το κόλπο πιάνει αμέσως, χωρίς να μας ενοχλήσει εκ νέου ο μικρός μας. Άλλοτε απαιτούνται διαδοχικές προσπάθειες και ιώβεια υπομονή. Τότε είναι που  εκστομίζονται απελπισμένες φράσεις πνιγμένες στην κούραση και την νύστα: Κοιμήσου, παιδάκι μου! Δημητράκη μου, δεν λυπάσαι την μαμά που είναι κουρασμένη; Όταν όμως το αντάρτικο συνεχιστεί επι μακρόν, κάνει την εμφάνισή της η αγανάκτηση: Κοιμήσου, Δημητράκη… τ’ αυτιά του πατέρα σου!

Έχουμε διαβάσει διάφορες απόψεις ειδικών σχετικά με τον νυκτερινό ύπνο του μωρού κι έχουμε εφαρμόσει αντίστοιχες πιθανές λύσεις. Μάταια… Είμαι οριστικά πεπεισμένος ότι έχουμε να κάνουμε με ενα πεισματάρικο νυκτόβιο πλασματάκι, που μπορεί να μας στερεί τον ύπνο, αλλά το πρωί μας χαρίζει ευτυχία με το ολόλαμπρο χαμόγελό του! Κι επειδή μας γοητεύει με τα δυο του κατάλευκα μπροστινά δοντάκια, είμαι σίγουρος ότι πρόκειται για λαγουδάκι. Επομένως είναι λογικό να μην κοιμάται τα βράδια, επιθυμώντας να σουλατσάρει σε μαγεμένα δάση, παρέα με τους λαγουδογονέους του…

Υ.Γ. Για σένα που πιθανότατα θα το διαβάσεις μετά απο μερικά χρόνια… Σ’ ευχαριστούμε που ήρθες στη ζωή μας!

Μια νίκη της εκπαίδευσης

Πίνακας ζωγραφισμένος με λάδι σε καμβά, φέρει τον τον τίτλο “The Problem We All Live With” και είναι έργο του Αμερικανού ζωγράφου Νorman Rockwell. Ο καλλιτέχνης αποτυπώνει ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά ζητήματα της δεκαετίας του 1960, την αντίδραση της συντηρητικής κοινωνίας του αμερικανικού νότου στην λειτουργία κοινών σχολείων για μαύρους και λευκούς.

Ένα μικρό κορίτσι στο δρόμο για το σχολείο, συνοδευόμενο από τέσσερις αστυνομικούς με πολιτική περιβολή. Βήμα αποφασισμένο να περάσει μεσα από το μαινόμενο πλήθος που βρίσκεται στην πλευρά του παρατηρητή του πίνακα. Ίσως ο καλλιτέχνης να υπονοεί ότι ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να αποτελέσει κύτταρο αυτού του όχλου. Στον τοίχο γραμμένη εμφανώς η υποτιμητική λέξη “Nigger” (νέγρος) και στην άκρη του πίνακα, όπως ακριβώς στην άκρη της νόησης και της αισθητικής ,τα αρχικά “KKK” της γνωστής Κου Κλουξ Κλαν. Η σκηνή δεν αποτελεί προϊόν της φαντασίας του ζωγράφου, αλλά αποτύπωση μιας  συνταρακτικής ιστορίας.

Ύστερα από σχετική δικαστική απόφαση του 1954 η οποία εφαρμόστηκε έξι χρόνια αργότερα, στις 14 Νοεμβρίου 1960 η εξάχρονη αφροαμερικανή Ruby Bridges,  πηγαίνει για πρώτη μέρα στο σχολείο. Το William Frantz Elementary School ήταν το πρώτο δημοτικό σχολείο στην Νέα Ορλεάνη στο οποίο εφαρμόστηκε πειραματικά η συνύπαρξη λευκών και μαύρων μαθητών. Παρά το χαμηλό βιοτικό επίπεδο στην περιοχή, οι αντιδράσεις των λευκών κατοίκων είναι οξύτατες. Απαγορεύουν στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν μαθήματα και συγκεντρώνονται έξω απο το σχολείο. Υπο τον φόβο των επεισοδίων, η αστυνομία αποφασίζει τη συνοδεία της μικρής μαθήτριας.

Στη θέα του κοριτσιού, ο όχλος φωνάζει ρατσιστικά συνθήματα και εκτοξεύει προς το μέρος του ντομάτες.  Ένα μικρό φέρετρο με μια μαύρη κούκλα εντός του κάνει την εμφάνισή του, ενώ εξαπολύονται απειλές για τη ζωή της μικρής αλλά και των αστυνομικών. Συνάμα ξεκινούν οι μαζικές αιτήσεις μετεγγραφής  από το συγκεκριμένο σχολείο.

Την πρώτη μέρα της, η μικρή Ruby την πέρασε τρομαγμένη στο γραφείο της διευθύντριας. Άλλωστε δεν υπήρχαν δάσκαλοι πρόθυμοι να κάνουν μάθημα. Την επομένη δήλωσαν την ομαδικά την παραίτησή τους από το σχολείο. Απέμεινε μόνο μια νεοδιόριστη νεαρή δασκάλα, η Barbara Henry, η οποία στην πρώτη της χρονιά στην εκπαίδευση έκανε μάθημα σε ένα σχολείο με μια μόνο μαθήτρια. Η μικρή καθημερινά είχε τη συνοδεία αστυνομικών, δεν έβγαινε στο κατειλημμένο από διαδηλωτές προαύλιο και έφερνε φαγητό  από το σπίτι, καθώς υπήρχαν απειλές ότι θα την δηλητηριάσουν. Σε αυτό το πολεμικό κλίμα λειτούργησε το δημοτικό σχολείο William Frantz μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς, την άμβλυνση των αντιδράσεων και την σταδιακή αποδοχή του καθολικού δικαιώματος στην μόρφωση.

                                  “Η ενσωμάτωση αποτελεί θανάσιμη αμαρτία”

Γενοκτονία

Γενοκτονία ή διεθνώς “Genocide”. Λέξη σύνθετη από το «γένος» και «κτείνω», ορίζει τη συστηματική εξόντωση μιας φυλής ή τμήματος αυτής. Στην συγκεκριμένη διαδικασία δεν υπάρχει αυτόματη γένεση και έχουμε σταδιακή εκδήλωση σε φάσεις που είναι δυνατόν να διαρκούν πολλά χρόνια. Επίσης η πορεία δεν είναι χρονικά γραμμική, καθώς μπορεί κάποια στάδια να εκδηλώνονται ταυτόχρονα. Το σίγουρο όμως είναι ότι κάθε μεταγενέστερο στάδιο προϋποθέτει την ύπαρξη όλων των προγενεστέρων.

i. Κατηγοριοποίηση. Σε κάθε κοινωνική οργάνωση υπάρχει διαδικασία ομαδοποίησης των ανθρώπων με φυλετικά, θρησκευτικά, εθνικά, πολιτικά και άλλα κριτήρια. Είναι «αυτοί κι εμείς».

ii. Συμβολισμός. Αποδίδουμε επίθετα και συγκεκριμένο τρόπο ντυσίματος και συμπεριφοράς  σε πληθυσμιακές ομάδες που έχουμε κατηγοριοποιήσει. Γύφτοι, τουρκόσποροι, άπιστοι…

iii. Διάκριση. Η ομάδα που θέλει να επιβληθεί νομοθετεί εις βάρος της μειοψηφίας. Άμεσα ο διωκόμενος πληθυσμός τίθεται στο περιθώριο εξαιτίας μέτρων που δυσκολεύουν την καθημερινότητά του. Οι μαύροι δεν θα φοιτούν σε πανεπιστήμια όπως οι λευκοί!

iv. Αποκτήνωση. Εδραίωση της πεποίθησης ότι η διωκόμενη ομάδα δεν έχει ανθρώπινες ιδιότητες. Αντιμετωπίζονται ως ζώα ή πράγματα “res”,κατα το πρότυπο των σκλάβων στους ρωμαϊκούς  χρόνους.

v. Οργάνωση. Κάθε Γενοκτονία είναι οργανωμένη, συνήθως απο το ίδιο το Κράτος. ‘Ολες οι δομές του επιστρατεύονται προς αυτό το σκοπό. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η ναζιστική Γερμανία.

vi. Πόλωση. Σκληροπυρηνικοί και εξτρεμιστές, ως θετικοί καταλύτες, επιταχύνουν τις εξελίξεις δια της προπαγάνδας ή δια της βίας.

vii. Προετοιμασία. Διαμοιράζονται ρόλοι και αρμοδιότητες σε άτομα και ομάδες που θα ηγηθούν του σχεδίου γενοκτονίας. Σε αυτό το στάδιο είναι συνήθης η «συνεργασία» με παρακρατικές-παραστρατιωτικές ομάδες.

viii. Διωγμός. Στοχοποιούνται εμφανώς τα μέλη της διωκόμενης ομάδας, φυλακίζονται ή οδηγούνται σε γκέτο και ως μιάσματα, απομακρύνονται από τον υπόλοιπο πληθυσμό.  Σημειώνεται υφαρπαγή και «δήμευση» των όποιων περιουσιακών τους στοιχείων.

ix. Εξόντωση. Σφαγές και ομαδικές εκτελέσεις που νομικά τεκμηριώνουν στο έπακρο τον ορισμό της Γενοκτονίας. Ο θύτης έχει την πεποίθηση ότι συντελεί στην εθνική, φυλετική ή θρησκευτική καθαρότητα με τον αφανισμό πλασμάτων που δεν έχουν λόγο ύπαρξης.

x.  Άρνηση. Είναι το τελευταίο στάδιο και συνήθως αυτό που διαρκεί επι μακρόν. Οι δολοφόνοι δεν αποδέχονται ότι έχουν διαπράξει κάποιο έγκλημα, ενώ συχνά αρνούνται ακόμη και την ίδια την ύπαρξη των γεγονότων. Άλλοτε αποδίδουν ευθύνες στα θύματα, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η άρνηση μιας γενοκτονίας  συχνά αποτελεί επίσημη εθνική θέση, όπως στην περίπτωση της Τουρκίας και της γενοκτονίας Ποντίων και Αρμενίων. Ο μεγάλος κίνδυνος της Άρνησης είναι ότι δημιουργεί το ιδεολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο για μια νέα γενοκτονία.

Σημ. Το κείμενο βασίζεται σε μελέτη του κοινωνιολόγου Dr.Gregory Stanton, 1986